Nieuw Asterix album 22 oktober ivm het 50 jarig jubileum

[jaap_toorenaar]

hoi,
ik heb van het nieuwe album het Frans, Nederlands en Duits met elkaar vergeleken. Hieronder mijn bevindingen. Het is nog een beetje telegramstijl (ik ga het nog wel een keer ombouwen), maar wilde het alvast maar laten zien,
Jaap

De Verjaardag van Asterix en Obelix – het Guldenboek

opbouw:
- voorwoord Asterix
- voorwoord Anne Goscinny
- titelblad
- de hoofdpersonen
- het dorpje 50 jaar verouderd: p. 5,1 – 8,7
- het dorpje zonder veroudering. Link: Asterix en Obelix zeggen dat ze hebben gedroomd.
- 9,9 vrouw van Nestorix stelt een modeshow voor: p. 10 en 11
- 12-14: de postbezorger zegt, dat Obelix de dag ervoor post van Walhalla kreeg – een slapeloze nacht...
- 15,1-2 de postbezorger noemt post van Tekenis (fa Numérobis, du Numerobis)
- 15,3-5 de postbezorger noemt flessenpost van de piraten (!)
- 16-17: Nestorix stelt dat ze helemaal geen helden zijn
- 18-25 Hoefnix en Kostunrix protesteren: reizen houdt jong. Epidemais neemt het over en presenteert een reisgids: tekst origineel van Goscinny
- 26: de bard neemt het over: hij stelt een muzikaal cadeau voor.
- 27-30 Bellefleur en de andere dames gaan in conclaaf
- 31-33 Anglaigus/Campus/Quadratus stelt een Asterixpark voor.
- 34 Amnesix stelt een toverdrank voor.
- 35-41 Eleonoradus (?) stelt een drama voor.
- 42-49 de ziener Xynix stelt zich een museum voor.
50-53 Caesar presenteert een "geschenk"; pas in 53,3 keren Asterix en Obelix terug van hun jachtpartij, die begon aan het einde van pagina 8.
54 de verjaardagsgroet

observaties:
5,5 Hoefnix met gebitsproblemen: fa. QUOI? ne. WAT? du. WAF? Het Duits is het leukst omdat de s een f wordt – en er acuut een tand uit zijn mond vliegt.
6,6 J'suis qu'un barde qui n'a pas d'barde mais qui aime la muuuuuusique (Laurent Gerra)
'k ben een bard zonder baard, maar zij staan in de rij voor mij... (zoals voor djvt)
Junge, komm bald wieder nach Hauuuuus... (nach Freddy Quinn)
6,10 y a pas, ces deux-là ne changeront jamais! pourquoi ils ne chanteront jamais?
altijd hetzelfde liedje met die twee! wat voor akkefietje met die twee?
der gibt dem Barden echt noch Zünder! Was? Hecht und Flunder?
7,4 Boodschappen doen in Grootmocum?? Ze verzetten zich toch nog steeds?
7,6 vier Idefixjes!
7,8 ? J'en suis réduit à des pois chiches!?
7,9 Raakt de werking van de toverdrank bij Obelix uitgewerkt?
8,7 omineus plaatje: gebroken Uderzo wordt door Asterix opgetild en zweert dat hij niet meer opnieuw gaat beginnen...
9,1 vlnr: (nog invullen)
9,5 nog meer gouwe ouwes (nog in te vullen)
9,8 de verliefde kip is terug
10,7 Het fa zegt farpaitement, de dronkemanstaal uit de Lauwerkrans van Caesar. Het du pakt het op en zegt latürnich. Het ne mist de clou: er staat zajeker en er had moeten staan broeva haro!
10,9 opzoeken: is dit niet de kleding van de-broeder met-de-dubbele-scalp uit Hoempa-pa?
11,1 mon tailleur est riche: zie Britten 9,9. du wundervoll, ist es nicht? ne mijn kleermaker is rijk
11,6 Marsipulama
12,1 une missive qui ne l'a pas laissé de marbre!
een boodschap die hem niet steenkoud liet!
eine höchst gravierende Nachricht!
12,5 Idefix: pfff!
13,5-7 fa A come âne, B comme biche, C comme canard, D comme dolmen
ne E van ezel, H van Hert, D van dolmen; A van adelaar, B van beer, C van cobra
du E wie Esel, R wie Reh, D wie Dolmen; A wie Amsel
14,2 Idefix slaapt en snurkt: fa ron-ron-ron; ne snrk! snrk! snrk! du Schnarch! Schnarchel!
15,2 Tourdepis = Torenvanpis = Turmvonpis Étonnant, non? = Gek he? = Umwerfend (!)
15,4 voor het eerst krijgt de piratenkapitein de naam die we al lang vermoedden: Barbe Rouge = Roodbaard; verder getekend door Baba en Driepoot
15,5 Vous êtes les maît'es du monde! In de succesfilm The Titanic ropet Jack triomfantelijk uit "I am the king of the world!".
16,4 opzoeken plaatje uit De Galliër?
16,6 opzoeken citaat?
16,7 Héros ou zéro, telle est la question / held of geveld / schein oder sein
16,11 De Nederlandse vertaling is de leukste: u gaat echt tot op het bot, meester!
17,6 citaat Leonardo da Vinci
18,3 Coquelus = Sorus = Keuchhustus uit het IJzeren Schild
19 De Franse en Duitse versie hebben 6 voetnoten, de Nederlandse heeft er 7! Waar de andere versies het niet nodig vonden om la Mer Intérieure of Mare Nostrum te vertalen, wordt bij ons Mare Internum door een voetnoot aangeduid als Middellandse Zee!
20 Dat de Duitse versie Pax Romana vertaalt met Römisches Recht is een blooper. Het Frans en het Nederlands hebben hier overigens geen voetnoot nodig...
22 fa.: Boire un petit coup? Allez-y! Boire deux petits coups? Alésia!
ne.: Éen glaasje? Alles goed! Twee glaasjes? Alesia!
du.: In vino vindicta (im Wein liegt das Knöllchen) oder "Veni, vino, violi"(Ich kam, trank, baute einen Unfall)
24 tip I: R.E.R. (Routiers extra-muros Remarquables) = S.P.T. (SnelPaardenTram) = L.V.B. (Lutetische Verkehrs-Betriebe)
tip VI: G.P.S. (la Gourde de Potion Septentrionale) = G.P.S. (Globaal Positie Sap) = NAVI (Normannischer Aquavitstimulierter Verkehrs-Indikator)
26,4-6 Abbey Road van The Beatles wordt Romeinse Weg, One Step Beyond van Madness wordt Rare Jongens, die Romeinen en Thriller van Michael Jackson wordt Rillen van Angst
26,8 grand concours de l' académie des bardes gaulois = groot concours van de academie van gallische barden = Gallien sucht den Superbarden!!
fa. casser la voiiiiiix! ne. oehoe..oehoerend hard du. Hinkelstein und Eisen bricht...
Oerend hard is van de band Normaal en de zanger lijkt erop te lijken...
27,2 verwijzingen naar passages in de vorige avonturen (Latraviata, Roos en het Zwaard, Legioensoldaat en Geschenk van Caesar)
28,2 citaat uit De Broedertwist. opzoeken: eerbetoon aan Dany?!!
29,9 cliff-hanger en grote verrassing bij het omslaan naar pagina 30: Walhalla zegt "misschien heb ik een idee voor Obelix" en dan zie je op
30 de Mona Lisa van Da Vinci met Walhalla erop!
31,8 beau Gaulois/knappe Galliër/ schlanker Gallier!
32,2 verwijzing naar de tentoonstelling in Brussel.
34,3 Asterix' hoofd op Obelix en omgekeerd. fa.: jusqu'à perdre la tête; du. bis man nicht mehr weiss, wo einem der Kopf steht en ne.: geen verwijzing...
35,4 The Walk of Fame: Hollywoodboulevard
39,2 opzoeken: coluche
39,3 voetnoot Nederlandse versie?? (repliek uit een bekende sketch vd Gallische komiek Coluche (1944-1986 na Chr.)
40,2 fa: ahh ah ah ah oh oh
ne: haha ha ha ho ho
du: ha ha ah ah (!) oh oh
42,1 Alleen de Duitse versie heeft hier een grap ingelast: mit den Brettern die die Welt bedeuten, bist du auf dem Holzweg.
42-46 De teksten verwijzen steeds naar de titels van de geparodieerde kunstwerken:
42, 5 "De Denker" van Rodin
43 "De Vrijheid leidt het Volk" van Delacroix
45,1 "De Schreeuw" van Munch
46,5 "De Wanhopige" van Courbet
47 opzoeken: "??" van Arcimboldo
44,2 Het Frans imiteert kunstenaarsjargon wat tot woordspelingen leidt: on appelle ça une compression – c'est compréhensible – f'est douloureux furtout! Het Duits varieert een beetje anders: man nennt das eine Kompression – dieser Künstler schliesst keine Kompromisse – feine Modelle brauchen vor allem Kompreffen! De Nederlandse versie kiest een heel andere woordspeling: dat noemen ze een castigatie – een straffe lijnvoering... – en feer pijnlijk
44,4 Leuk om Andy Warholt te plaatsen naast de van kleur verschietende kok uit De Lauwerkrans van Caesar! Daarbij verwijst de druïde rechts naar de scene uit De Stamhoofden, waar toverdrank op een Romeinse soldaat wordt uitgeprobeerd; op het volgende plaatje hangt dan ook links een tekening uit dit album.
45,1 Een leuke uitglijder van de Duitse en Nederlandse vertalers: beiden zien over het hoofd dat de negerpiraat Baba de letter R niet kan uitspreken als ze hem laten roepen DE GAL... DE GAL... DE GALLIËRS! In het origineel komt de R niet voor: LES GAU... LES GAUGAU... LES GAULOIS!!
45,3 Links onderaan loopt de figuur die in Asterix in Helvetia steeds zijn stukje brood in de kaasfondue laat vallen tevreden weg met het brood nog aan zijn zwaard! Gek genoeg verwisselt de Duitse vertaler de teksten van het middelste en het rechtse tekstballonnetje.
46,1 De postbode bekijkt de ingepakte menhir zakelijk vanuit zijn beroep: dat pakje is klaar voor verzending!
46,3 Uiteraard zijn het juist Helvetiërs die gaan investeren in stenen: denk aan het Alpentoerisme.
46,5 Hippix?
47 De opmerking over de bolle neus van Asterix komt uit de mond van een Griek – met het Griekse neusprofiel! Zo heeft de Egyptenaar het over de obelisk en de visboer over de vis.
48 In het schilderij "Olimpia" van Manet is uiteraard Cleopatra afgebeeld. De Duitse vertaler vertaalt vrij (de originele tekst zegt "Wat een verblindende schoonheid!"). "Diese Nase" verwijst naar de standaardopmerking van de druïde in Asterix en Cleopatra.
49 Alleen de Duitse vertaler verwijst naar Napoleon ("Eher wird ein Korse Kaiser!"). Het Frans zegt "Ce n'est pas demain la veille!" (??)
50,1 Net als in Asterix en Cleopatra wordt Cleopatra's pittige karakter geïllustreerd doordat ze smijt met vazen. De grap van 50,2 is dat knechten al geduldig de volgende vazen komen aandragen!
50,5 fa.: quand la moutarde lui monte au nez betekent letterlijk "wanneer de mosterd haar tot de neus stijgt", oftewel 'wanneer ze beledigd is". Het Nederlands vertaalt goed: als het Cleopatra de neus uitkomt, maar het Duits doet vreemd: wenn sie verschnupft ("verkouden") ist!
50,6 Illico presto in het origineel is potjeslatijn (illico is juist en betekent "meteen", maar presto is Italiaans). Naar ik vermoed onafhankelijk van elkaar kiezen de Nederlandse en de Duitse vertaler voor het veel bekendere en correcte Latijn stante pede.
51,7 "Ave Caesar! Zij die u gaan dienen groeten u!" Natuurlijk een verwijzing naar de bekende gladiatorengroet Morituri te salutant ("Zij die gaan sterven groeten u").
51,10 In het Frans pakt Caesar het werkwoord servir ("dienen") als hij dreigt dat ze zullen dienen als voorgerecht voor de leeuwen in het circus. Vreemd dat de vertalers dit niet oppakken.
52,1 Hier worden de woorden van Caesar over Cleopatra uit 50,5 overgenomen door de commandanten over Caesar zelf.
52,2 Een typisch subtiel Uderzo-grapje: de druïde heeft een pleister op zijn neus, dankzij het boek dat Obelix hem op p. 14 naar het hoofd smeet.
53,1 Drie talen heb ik onderzocht, drie talen hebben hun eigen geslaagde woordspeling gevonden. Ils fuient parce que, sous peu, ils vont fuir doublement! (fuir = 1. vluchten, maar 2. leegstromen!). Die machen sich schon dünn, bevor du was gefiffen hast (sich dünn machen = 1. ervandoor gaan, maar 2. diarree hebben!). Ze lopen zich uit de naad, want straks lopen ze leeg (naad doet hier denken aan de bilnaad).
53,2 een heel merkwaardige voetnoot verwijst naar Mussolini. Inderdaad probeerde Mussolini Caesar te imiteren...
54-55 een heerlijk zoekplaatje met talloze verwijzingen (bijvoorbeeld Pépé die zijn adem inhoudt, de gefrustreerde Romeinse atleet die staat te bezemen, het kopje heet water uit De Britten, Ozewiezewozewiezewallakristallix enz.enz.enz.)

namen (fa-ne-du):

5,7 Alambix Alambix Pastix
51,1 Choléramorbus id. id.

[Jochgem]

Dankjewel Jaap, altijd een goed oog voor details. Geweldig.

Op sommige plaatsen lijkt dit 'verhaal' wel een knipselwerk van oudere tekeningen, of daarop geinspireerd. De modeshow van Obelix op 10 lijkt op de stamboom van Obelisc' uit het Pretpakket. De drie bladzijden 12-14 zijn als kort verhaal in Frankrijk eerder gepubliceerd. Bovenaan 17 staan model sheets voor de tekenfilms, zie Uderzo de Flambergé a Asterix. Op 20 een tekening gepubliceerd naar aanleiding van de eerste Franse satelliet die onofficieel Asterix zou heten. De vier plaatjes met gedachten onderaan 27 zijn uitgewerkte schetsen, waarschijnlijk als eens gebruikt in AlbertRene publicaties, maar in ieder geval terug te vinden op de officiele Asterix site http://www.asterix.com/galerie/expositi ... suite.html , ook 28.3 is daar te vinden.
De 'bloopers' uit Latraviata zijn te vinden in het speciale schetsboek van dat album. Op blz. 40 weer bekende plaatjes, zie weer officiele site.
Doorheen de verhandeling zijn tal van oude Pilote covers te vinden. Op het Duitse forum meer daarover geloof ik. Ik herken een aantal covers uit een boek dat ik heb met afbeeldingen en achtergrondinformatie: 19 (twee keer bovenin), 22 boven, 23 twee rechts boven, 34 midden rechts, 41 onder is er ook een (maar de affiche is anders ingevuld, met een oud ontwerp voor de Roos en het Zwaard meen ik).
Volgens Erik uit de Duitse afdeling is er een Romein twee keer te zien op de plaat aan het einde, rechts als officier met de Ziener, links gedegradeerd met een bezem.

Kortom, geen leesboek voor de jonge lezer, maar een puzzelboek voor de oudere fan.